Avni Lifij çağının yenisi

YAZI NAZAN ORTAÇ nazan.ortac@sabah.com.tr

1914 Kuşağı'nın en yenilikçi figürlerinden; çok yönlülüğü ve üretkenliği ile zamanın ötesinde bir bakış açısına sahip ressam Avni Lifij'in sanatçı kimliği Türkiye'de ilk kez tüm yönleriyle kapsamlı bir sergiyle sanatseverle buluşuyor. Sakıp Sabancı Müzesi'ndeki sergi, 12 Ocak tarihine kadar açık.

15 Ekim'de açılan ve 12 Ocak 2020 tarihine kadar açık olan 'Avni Lifij. Çağının Yenisi' sergisi, sanatçının farklı türleri içeren geniş bir yelpazeye yayılmış üretiminin yanı sıra kültür politikaları, sanat eleştirisi, fotoğraf gibi alanlardaki çalışmalarını da müze ortamına taşıyor. Avni Lifij'i kültür insanı kimliğiyle odağına alan sergi, bine yakın yağlıboya resim, etüt, desen, eskiz, poşad, fotoğraf, arşiv malzemesi ve kişisel eşyayla sanatçının hayatına ve sanatına ayrıntılı bir bakış sunuyor.

Konsepti ve yönetimi Sakıp Sabancı Müzesi Müdürü Dr. Nazan Ölçer'e ait olan sergi, sanatçının kimliğini Türkiye'de ilk kez tüm yönleriyle, bütünlüklü olarak değerlendirerek, mensubu olduğu 1914 Kuşağı ve Türkiye sanat tarihindeki öncül konumunu aydınlatmayı amaçlıyor. "Müzemizde Türk resim sanatının büyük öncülerini tüm yönleriyle araştırma ve sergilemeyi amaçlayan Sabancı Holding desteğiyle yürüttüğümüz uzun soluklu projemizi bu yıl 'Avni Lifij- Çağının Yenisi' sergisi ile devam ettiriyoruz" diyen Dr. Nazan Ölçer, sözlerini şöyle sürdürdü: "Avni Lifij'i; büyük bir ressam olmanın yanı sıra çağının çok önünde koşan, günlük sanat olaylarına, sosyal yaşama ve eğitim sistemine cesur eleştiriler içeren yazı ve yorumları ile gerçek bir aydın, iyi bir sanat eleştirmeni, fotoğrafçı ve düşünür olarak da tanıtacak olmaktan büyük mutluluk duyuyoruz."

Sanatçının eşi Harika Lifij ve sonrasında yeğenleri, başta Şazi Sirel ve Belkıs Aksoy olmak üzere günümüze kadar titizlikle korunarak ulaştırılan benzersiz resim ve çizim koleksiyonu ile arşiv malzemeleri; ilk kez sanatçının başyapıtlarıyla beraber sergileniyor. Avni Lifij'in yoğun üretimini yansıtan seçkide Sakıp Sabancı Müzesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Resim ve Heykel Müzesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesindeki Ankara Resim ve Heykel Müzesi, Milli Kütüphane koleksiyonları ve özel koleksiyonlarda bulunan, Türk resim tarihinin başyapıtları arasında yer alan Avni Lifij eserleri bir araya getiriliyor. 'Pipolu Adam: Sanatkarın Kendi Portresi', 'Mareşal Fevzi Çakmak'ın Portresi', 'Alegori' gibi uzun zamandır sergilenmemiş ve özel koleksiyonlardan daha önce hiç sunulmamış Avni Lifij eserleri izleyiciyle buluşuyor. Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılışı, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu sürecinde yaşayan Avni Lifij'in özgün bir kimlik arayışını araştıran sergide sunulacak poşadları, onun İstanbul ve Anadolu tasvirlerinde yakaladığı özgün dilin gelişimini izlemeyi mümkün kılacak. Sanatçının yeterince bilinmeyen fotoğraf alanındaki çalışmalarına ışık tutmak üzere, Sirel ailesinin arşivinde yer alan tüm cam negatifler ve fotoğraflar bir araya getirildi ve bazılarına temel oluşturdukları poşadlarla beraber sunuluyor. Avni Lifij'in sanat hayatında belirleyici bir noktada olan ve hayatının farklı dönemlerini yansıtarak, kendini konumlandırdığı noktaya dair göstergeler içeren otoportreleri birlikte sergileniyor. Sanatçının ustalığının kanıtı olan desenleri, onun figüre verdiği öneme işaret ederken, mimari ayrıntıları betimlediği eskizleri ise yazılarında da ağırlık verdiği şehircilik, sanat tarihi gibi alanlara ilgisini yansıtıyor.

Aynı zamanda Avni Lifij'in aile koleksiyonları ve özel koleksiyonlarda bulunan tüm yazılarının bir araya getirildiği sergi, izleyicilere yazar Lifij'i keşfetme imkanı sunacak. Sanatçının sanat eleştirisi, şehircilik, kültür politikaları ve sanat kuramını içeren temalarda Osmanlıca ve Fransızca kaleme aldığı yazılar ve felsefe çevirileri müze ortamına taşınıyor. Söz konusu yazılar ise sergiyle bağlantılı yayımlanan bir kitapta, sanat tarihçi Ömer Faruk Şerifoğlu'nun titiz çalışmasıyla ilk kez bir araya getirildi. Belgesel gösterimleri, konferanslar, sergi turları ve çocuklara yönelik atölye çalışmalarıyla Avni Lifij'in sanatı ve hayatının derinlemesine ele alınacağı sergi kapsamında aynı zamanda sanatçıya dair bir kaynak kitap niteliği taşıyacak ve onun hayat hikayesinin, çok yönlü üretimine dair makalelerin ve eserlerinden geniş bir seçkinin yer aldığı bir sergi katalog hazırlanıyor. Serginin açılışından önce düzenlenen basın toplantısında konuşan Sabancı Holding'in CEO'su Cenk Alper, "Sabancı Holding olarak, Türk sanatının önemli ustalarına sahip çıkmaktan ve zengin içeriği ile 'Avni Lifij. Çağının Yenisi' sergisinin destekçisi olmaktan büyük mutluluk duyuyoruz. Ülkemizin sahip olduğu değerleri daha geniş kitlelere ulaştırmayı kendimize misyon edindik. Geçtiğimiz yıllarda destekçisi olduğumuz 'Feyhaman Duran' ve 'Selim Turan' sergilerimiz büyük ilgi görmüştü. Bu sergilerin devamı niteliğindeki, Türk sanatının önemli ustalarından 'Avni Lifij. Çağının Yenisi' sergisi de kapılarını bugün açıyor" diye konuştu. Alper, sözlerini şöyle sürdürdü: "Avni Lifij, 1914 Kuşağı'nın en yenilikçi figürlerinden; çok yönlülüğü ve üretkenliği ile zamanın ötesinde bir bakış açısına sahip. Bu yönleriyle aslında bizim 'Yeni Neslin Sabancı'sı' olarak adlandırdığımız vizyonumuzdaki ilericilik, yenilikçilik, üretkenlik ruhuyla ortak paydada buluşuyor. Sergimizin adı 'Çağının Yenisi'. Bu isim hem sanatçıyı hem de her zaman 'öncü' ve 'örnek' olmayı kendine hedef olarak almış Sabancı Topluluğu'nu çok net tanımlıyor. Bu nedenle de, Sabancı Holding olarak, ilk kez tüm yönleriyle değerlendirilen serginin destekçisi olmaktan büyük mutluluk duyuyoruz."

SAKIP SABANCI MÜZESİ KOLEKSİYONUNDA SANATÇIYA AİT BİRÇOK ESER VAR. 'MANZARA' (SOLDA) VE 'HAN KAPISI' (ALTTA), O ESERLERDEN İKİSİ...

SERGİDE FARKLI KOLEKSİYONLARDAKİ LİFİJ ESERLERİ BİR ARADA. MSGSÜ ISTANBUL RESIM HEYKEL MÜZESI KOLEKSIYONUNDAKİ, 'KALKINMA-BELEDIYE FAALIYETLERI' DE SEÇKİDE.

AVNİ LİFİJ'İN 1923 YILINDA YAPTIĞI 'KARAGÜN' İSİMLİ TABLOSU, EN SIRA DIŞI ESERLERİNDEN. TABLO, ANKARA RESİM HEYKEL MÜZESİ'NDEN SEÇKİYE EKLENDİ.

USTA SANATÇININ, BELKIS-EROL AKSOY KOLEKSİYONUNA AİT OLAN 'KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN TÜRBESİ DIŞ BÖLÜMÜ' ADLI ESERİNİN HEM YAĞLIBOYA HEM DE KARAKALEM ÇİZİMİ SERGİDE YER ALIYOR.