Boy uzunluğu ve beslenme ilişkisi

Banu KAZANÇ

Boy konusunda öncelik genetik mirasımızdadır. "Anne tarafına çekti", "Dedesi de uzundu" gibi söylemlerin yaygın olarak kullanıldığını biliriz. Anne babanın boyu, çocuğun boyunu belirlemede faktörlerden sadece biridir. Boyun uzamasına etki eden faktörleri; kişi başı gelirin artması, daha iyi sağlık hizmetlerinin sağlanması ve sağlık ile beslenme konusunda insanların bilinçlenmesi, erken yaşlardan başlayarak spor yapma alışkanlıklarının kazanılması olarak sıralayabiliriz. Uzun boylu olmak hepimizin tercihidir. Boyun uzun olmasında her ne kadar genlerin rolü tartışılmazsa da, daha anne karnında başlayan sağlıklı beslenmenin de katkısı büyüktür. Uzun boylu olmak, estetik görüntünün ifadesidir. İdeal boy ve kiloda olmanın avantajı kişinin ruh durumuna da yansır. Kişinin toplulukta diğer bireyler üzerinde yarattıkları olumlu imaj yardımıyla özgüveni gelişir, kendisinden emin, kararlı ve etkileyici olur. İnsanın uzun boylu olmasında genetik ve hormonal etkilerin yanında, beslenme ve spor gibi birçok çevresel faktörlerin de katkısı olur. Büyüme, boy uzaması eklem yerlerinde bulunan büyüme kıkırdakları yardımıyla gerçekleşir. Genellikle 18 yaş civarı bu kıkırdaklar kemikleşir, büyüme durur, kişi erişkin boyuna ulaşmış olur. Boy uzunluğunu etkileyen en önemli faktör, genetik şifredir, yani anne ve babadan geçen kalıtımsal özelliklerdir. Bunun dışında, boy kısalığının en önemli nedeni ise beslenme yetersizliğidir. Beslenme özellikle anne karnından, yaşamın ilk günlerine başlayarak ergenlik sonuna kadar büyümeyi etkiler. Büyümeyi etkileyen diğer bir faktör ise hormonlardır. Hipofiz bezinden salgılanan büyüme hormonu, cinsiyet hormonları ve tiroid hormonları büyümeyi düzenler, eksikliğinde ise büyüme geriliği görülür.

ET VE SÜT ÜRÜNLERİNİN BÜYÜK ÖNEMİ VAR
Protein ve gerekli minerallerin yeterince alınabilmesi için et ve süt ürünlerinin çocukluk ve ergenlik döneminde düzenli olarak tüketilmesi gerekir. Sebze ve meyveler de vitamin ile mineral içerikleri ile boy uzamasında katkı sağlar. Mümkün olduğunca vitamin ve mineral değerlerini kaybetmemeleri için pişirilmeden veya buharda kısa sürede pişirilmeleri gerekir. Dengeli beslenen çocuklarda ek vitamin takviyesine gerek olmaz.

FAZLA PROTEİNİN BOY UZATACAĞI KANISI YANLIŞ
Dikkat edilmesi gereken nokta, bu yiyecekler daha fazla tüketilirse boy uzamasına etkisi olur mantığı ile aşırı tüketme eğilimine girilmemesi gerektiğidir. Unutmayın, sağlıklı beslenme, yeterli kalori alınmasının yanı sıra çeşitli besin gruplarının dengeli tüketilmesi ile sağlanır.

HAMİLELİK DÖNEMİNDE BESLENMENİN ÖNEMİ
Besinlerin boya etkisi hamilelik döneminde başlar. Annenin beslenmesi özelikle organların geliştiği ilk üç ay daha fazla önem taşır. Çocuğun normal boylu olabilmesi için anne sağlıklı, düzenli ve dengeli beslenmeli, sigara ve alkolden uzak durmalıdır. Hamilelik döneminde diyet uygulamak doğru olmaz, kilo vermek için çalışmamalıdır. Ayrıca fazla alınacak kiloların da gebeliğin sağlıklı şekilde sürmesini etkileyeceğini de göz önüne alarak, alınan kilolara da dikkat etmek, özel sağlıklı bir beslenme programı uygulamak gerekir.

UYKU ÖNEMLİ BİR FAKTÖR
Çocukluk döneminde sağlıklı büyüme için uyku çok önemlidir. Büyüme hormonları uyku sırasında salgılanır. Düzenli uykunun, fiziksel gelişimin yanı sıra zihinsel performansı artırıcı rolü olur. Uyku ve spor kemikleriniz için katkı sağlar.

SIÇRAYICI SPORLARIN KATKISI
Basketbol, voleybol gibi sıçrayıcı sporlar, yüzme gibi spor dalları boy uzamasına katkı sağlarken, güreş, halter kaldırmak ise uzamayı olumsuz olarak etkiler.

MUTLAKA BALIK YEMELİSİNİZ
Balığın boy uzatmaya etkisini hemen hemen herkes bilir. Bunun yanı sıra, kalsiyum, fosfor ve D vitamininden zengin süt ve süt ürünleri yanında baklagiller, ceviz ve fındık yemelisiniz. A vitaminin kemik gelişimi ve büyümesine katkısı olur. A vitamini yönünden zengin besinler; turuncu renkli besinler, süt, yumurta, balık, karaciğer, brokoli, kivi, erik ve incirdir.