İsrail ve Filistin arasında yaşanan savaşın çarpıcılığı ve acımasızlığı her geçen gün artmaya devam ettikçe insanlar maruz kaldıkları psikolojik şiddetle başa çıkmaya çalışıyor. Kimisi İsrail mallarını boykot ediyor, kimisi yazı yazıyor, kimisi eylem yapıyor, kimi sürekli haber izleyip bir sonraki adımı tahmin etmeye çalışıyor. Dünya var olduğundan beri insanlar savaşın yıkıcılığını, şiddetini ve çarpıcılığını azaltmak, yok etmek için türlü alanlara yönelmiş. Özellikle İkinci Dünya Savaşı sonrasında çok sayıda film, kitap ve oyunlarla kültür endüstrisinde büyük bir alan açılmıştı. Keşke hiç yaşanmasa dediğimiz anları izlerken, okurken ve oynarken kendimizi ‘o an’a hapsolmuş hissediyorduk. Şimdi ise o yıkıcılığı birebir elimizdeki telefonlarda yaşıyoruz. Sosyal medya hesaplarından savaşın yıkıcılığını, şehirlerin bombalanışını, ne yazık ki çocuk cesetlerini görüyoruz. Yine de bu psikolojiyle başa çıkmaya çalışıyoruz. O sebeple bu seferki yazım, savaş konulu eserler üzerine.
Francisco Goya/ Savaşın Dehşeti
Tarihte büyük sanatçılar nasıl çalışmış, savaştan sonra savaşı nasıl betimlemiş, bu eserleri izleyenler de nasıl bir etki yaratmış büyük bir merak konusu aslında. Keşke hiç sanata dahil olmasa dediğimiz konulardan biri olsa da sanat tarihinde sık sık işlenmiş temalardan biri savaş. Hatta ressamlar sadece savaşın izlerini yansıtmamış. Savaş resimlerini propaganda aracı olarakda kullanmışlar. Örneğin, sadece zafer kazanılan savaşlar resmedilmiş, şanlı tarihe ışık tutması açısından.
Picasso
Bazı ressamlar ise savaşın insan üzerindeki yıkıcılığına odaklanmayı seçmiştir. Sanatçılar, savaşın doğurduğu acıları, trajedileri ve insanlık dışı olayları yansıtmak için çeşitli sanat formlarını kullanmışlardır. Örneğin, Picasso’nun ‘Guernica’ adlı eseri, İspanya İç Savaşı sırasında gerçekleşen Guernica kasabasının Nazi bombardımanı sırasında yaşanan dehşeti anlatır. Bu eser, savaşın yıkıcı e tkilerini ve insanlığın karanlık yönlerini anlatan güçlü bir semboldür.
Farklı formlarda ve tekniklerde ele alınmış ve yapıldığı dönemde de oldukça eleştirilmiştir. Francisco Goya’nın ‘Savaşın Dehşeti’ serisi, Napolyon’un İspanya’yı işgal ettiği dönemde gerçekleşen olayları seri olarak yansıtıyor. Bu seri, savaşın dehşetini ve insanlık dışı şiddeti çarpıcı bir şekilde tasvir ediyor. Goya’nın ‘3 Mayıs 1808’ isimli tablosu ise, İspanya’nın Fransız işgaline karşı isyan ettiği dönemde yaşanan olayları göz önüne serer. Bu olaylar, 1808 yılında Madrid’de yaşanan isyan ve sonrasında gerçekleşen infazları temsil eder. Otto Dix’in ‘Savaş’ serisi, Birinci Dünya Savaşı’nda yaşanan dehşeti ve korkunç deneyimleri betimler.
Otto Dix
Dix’in eserleri, savaşın insan üzerindeki fiziksel ve psikolojik etkilerini çarpıcı bir şekilde gösterir. Jacques-Louis David’in ‘Napolyon’un Geçişi St. Bernard Geçidi’nden’ isimli tablosu Napolyon’un İtalya’ya yaptığı bir sefere atıfta bulunur. Napolyon’un askeri liderliğini ve gücünü vurguluyor. Edouard Manet’nin ‘İmparator Maximilan’ın İnfazı’ isimli tablo ise, Meksika’da gerçekleşen olayları ve İkinci Meksika İmparatorluğu’nun sona erişini gösterir. Manet, bu tablo aracılığıyla politik bir mesaj iletmeyi hedeflemiştir. Bu eserler, savaşın insanlık üzerindeki etkilerini, trajedilerini ve savaşın yıkıcı doğasını çeşitli sanat formlarıyla ifade ederek insanlara derin düşünceler ve duygusal tepkiler sunuyor. Yıllar sonra izleyici karşısına geçince bile figürlerin korku ve öfke dolu gözlerine hapsolabiliyor. Hiç yaşanmaması dileğiyle...
Edouard Manet’nin ‘İmparator Maximilan’ın İnfazı’
