Neden bazı yiyeceklere istek duyuyoruz?

Bazı yiyeceklere olan özlemlerin, psikoloji ve fizyoloji arasında karmaşık bir etkileşimi var. Bu hafta bu karmaşık konuyu ele aldım.

Neden bazı yiyeceklere istek duyuyoruz?

BANU KAZANÇ Beslenme ve Diyet Uzmanı www.banukazanc.com.tr

Seçici olmayan açlık, herhangi bir şeyi, güçlü bir özlem ile tüketme isteğidir. Yemek istediğiniz besin isteği; psikolojik nedenler de dahil olmak üzere birçok nedenle gelişebileceği gibi, vücudunuzda belirli bir vitamin veya mineralin düşük olduğunu göstergesi de olabilir. Belirli yiyecekler için neden istek duyduğumuzun arkasındaki bilimi anlamak, onlarla mücadele etmek için stratejiler geliştirmemize katkı sağlar.

FİZİKSEL Mİ PSİKOLOJİK Mİ?
Beslenme yetersizlikleri bazı durumlarda yiyecek istekleriyle bağlantılıdır. Belki çikolatanın özlemenin, magnezyumun düşük olduğu anlamına geldiğini duymuşsunuzdur. Özlemin, besin eksiklikleri ile ilgili olduğunu öne süren popüler bir teori olmasına karşın tartışmalar, araştırmaların yetersiz olduğu ve bunu desteklemediği yönünde. Nohut; lif, magnezyum, potasyum, demir ve folat içerdiği ve vücudun bunlara gereksinimi olduğu halde; kimsenin canının nohut çekmediği örneği sıkça verilir. Özlemlerin psikoloji ve fizyoloji arasında karmaşık bir etkileşim olduğunu düşünüyorum. Yiyecek isteklerinin sosyal, kültürel ve psikolojik faktörlere dayandırmak aslında daha mantıklı bir yaklaşım olur. Örneğin, şeker özlemek genellikle insülin direncinizin sizi daha fazla tatlı gıda yemeye yönlendirdiği anlamına da gelebilir, kan şekeri dengesizliklerini ve krom ve magnezyum gibi mineral eksikliklerini de gösterebilir. Tabii mutsuz olduğunuzda da tatlı bir şeyler yiyerek kendinizi rahatlatmak ihtiyacında da olabilirsiniz. Ya da yetersiz beslenme de bu tür yiyecek isteklerini daha da kötüleştirebilir. Yeterince protein yemek; atıştırmalıkları tüketme isteğini azaltmaya yardımcı olabilir.

Çikolataya özlem duymak; şartlı bir alışkanlık, stres ya da ruh halinin bir işlevi ya da vücudunuzun magnezyum ihtiyacı olabilir. Stres çikolata ya da şeker gibi şeyler arzulamak için itici bir faktördür. Araştırmalar, beyninizin stresten sorumlu olan bölgesinin, açlık hormonu leptin seviyesini de yönettiğini göstermiştir. Ama stresli olduğumuz zaman istediğimiz sadece tatlılar değildir. İnsanlar ayrıca cips gibi tuzlu atıştırmalıklara da yönelebilirler. Çıtır çıtır sesler çıkaran yiyeceklerin çene gerilimini dengeleyebileceğini, stres için gerçek bir fiziksel rahatlama sağladığı söylenir. İşlenmiş yiyecekler, daha sık arzulanır yüksek yağlı, yüksek karbonhidratlı yiyecekler, beynimizdeki ödül merkezlerini daha fazla uyarırlar. Beyninizin ödül alanını tetikleyen bu rahatlatıcı yiyeceklere sadece bir seferlik özlem duymakla kalmayıp, aynı zamanda tekrarlayan bir öğrenilmiş davranış döngüsüne gireriz.

UYKUNUZU İHMAL ETMEYİN
Araştırmalar, yetersiz uykunun daha az sağlıklı yiyecekler için istek uyandırabileceğini göstermektedir. Vücudu, uykudan mahrum bırakma, yiyeceğin daha çekici görünmesini sağlayabilir ve yeme seçeneklerimizi daha az kontrol altında tutmamıza neden olabilir. Birçok kültürde, birçok ülkede, yemek gerçekten sevginin bir ifadesidir. Çoğumuzun, bizi çocukluğumuza, eskilere geri götüren yiyeceklerle ilgili bir anısı vardır. Mutlu çocukluk dönemindeki bazı yiyecekler, gıda anıları, daha duyusal ve daha güçlü etkiye sahiptir. Lezzetli bir şey yediğinizde beyniniz bu duyguyu kaydeder. Bir dahaki sefere o yemeği gördüğünüzde, o yemeğin kokusunu aldığınızda, hatta o yiyecekleri okuduğunuzda, beyniniz yediğinizde gelen hatıraları ve tepkileri tetiklemeye başlar. Öte yandan beyniniz çeşitliliği sever. Aynı tadı tekrar tekrar yaşarsanız, o zaman daha az zevk almaya başlarsınız. Başka bir deyişle, bu belirli sensörün hassasiyeti zamanla azalır. Ama gıda endüstrisi bu soruna da çözüm bulmuş! Abur cuburlar, bu duyusal spesifik yanıtı önlemek için tasarlanmıştır. Ancak korkmayın, aşamalı olarak daha sağlıklı beslenmenin yollarını bulabilirseniz, abur cuburun isteklerini giderek daha az istemeye başlarsınız.

6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu uyarınca hazırlanmış aydınlatma metnimizi okumak ve sitemizde ilgili mevzuata uygun olarak kullanılan çerezlerle ilgili bilgi almak için lütfen tıklayınız.